ترک چوب و حقایق آن

آهنگ چوب چیست؟

آیا تا به حال یک قرص نان را که تازه از تنور بیرون آمده است را به گوش خود نزدیک کرده اید؟ اگر این کار را انجام دهید شاهد شنیدن صدایی شبیه صدای ایجاد ترک خواهید بود که در اثر خشک شدن و شکستن حباب های نان ایجاد می شود. اگر عصر هنگامی که کارکنان رفته باشند، وارد کارخانه ی چوب شوید و چوب های خیس اره شده را مشاهده کنید، قطعا با اندکی درنگ، با آهنگ چوب آشنا خواهید شد. (سمفونی ایجاد ترک) تصور کنید شب هنگام داخل ویلا یا روی تخت چوبی خود خوابیده اید و ناگهان با صدایی شبیه تیراندازی بیدار می شوید، نگران نشوید، دراز بکشید و دوباره بخوابید چون چوب های شما هستند که در حال آوازخواندن هستند، این صدا به دلیل رخداد فعل و انفعالات در داخل چوب ایجاد می شود.

آیا وجود ترک در چوب نشانه ی نقص آن است؟

در آمریکا وجود ترک در چوب نشانه ی واقعی و طبیعی بودن الوار چوب می باشد و نقص محسوب نمی شود، همانطور که نشانه ی نخی بودن پارچه کتان چروک خوردن آن می باشد. پیش بینی محل ایجاد ترک در چوب قبل از ایجاد آن غیر ممکن است، میزان و فرم ترک نیز در انواع چوب متغیر است.

دلیل ایجاد ترک و پیچیدگی در چوب چیست؟

تقریبا نصف وزن درخت را آب تشکیل می دهد. درخت کاج با ابعاد حدودی 24 متر طول، 34 سانتی متر( در مقاطع ضخیم) و 14 سانتی متر (در مقاطع نازک) را در نظر بگیرید، این درخت بیش از 1 تن آب در خود ذخیره می کند. چوب جنسی مانند اسفنج دارد که می تواند آب را جذب کند یا آن را از دست بدهد تا حدی که گاهی اوقات هنگام برش چوب، آب به بیرون پرتاب می شود.

شکاف و ترک وقتی ایجاد می شود که چوب در اثر خشک شدن آب اضافی خود را از دست می دهد و جمع می گردد. جمع شدگی چوب از سمت شعاعی تقریبا 2 برابر بیشتر از سمت مماسی چوب می باشد و این عدم تقارن در جمع شدگی، موجب ایجاد پیچش و شکاف بیشتری در چوب می شود. در تصویر زیر آب در قسمت میانی چوب و چگونگی خشک شدن آن از سطح خارجی چوب را نشان می دهد.

زمان خشک شدن چوب و میزان خشکی آن چقدر می باشد؟

این فرآیند زمان بر می باشد و بستگی به رطوبت چوب و رطوبت محیط دارد. اکنون حاکم این است که هر اینچ چوب حدود یک سال زمان نیاز دارد که در هوای آزاد کاملا خشک شود به این معنا که یک الوار با ابعاد 12*12 در هوای آزاد حدود 6 سال زمان نیاز دارد که به طور کامل خشک شود. پرواضح است که این زمان خارج از صبر بازار چوب می باشد، بنابراین چوب در دستگاه های مخصوص و تحت شرایط خاص خشک می شود که گاها بیش از 3 ماه به طول می انجامد. درصد رطوبت چوب بستگی دارد به: رطوبت محیط، منطقه، فصل و حضور چوب در فضای باز یا بسته. اما به طور کلی چوب در حدی خشک می شود که با رطوبت محیط به تعادل برسد.

درصد رطوبت چوب را چگونه اندازه بگیرید؟

زمانی که رطوبت در سطح چوب دیده نمی شود، برای سنجش رطوبت چوب از رطوبت سنج استفاده می کنند (دستگاهی کوچک و ساده)، همچنین دستگاه های پیشرفته تری وجود دارد ک با اسکن سطح چوب میزان رطوبت آن را به صورت دقیق تر انداز می گیرد.

آیا برای ساخت لوازم چوبی، از چوب خیس هم استفاده می کنند؟

موضوع حائز اهمیت این است که در آمریکا طراحان و معماران، ترک و پیچ خوردگی چوب را به عنوان ویژگی چوب پذیرفته اند و به عنوان امری عادی تلقی می کنند (همانطور که در ایران زنگ زدن آهن، ترک خوردن سیمان و گاها شکستن سنگ، بعد از گذر زمان کاملا طبیعی و پذیرفته شده است) و هنگام طراحی پروژه های خود پیچش و ترک چوب را در نظر می گیرند و با روش های موجود آن را مهار می کنند. آن ها معتقدند که وجود ترک در چوب نگرانی ایجاد نمی کند و نشانه ی طبیعت چوب می باشد.

بررسی دلایل ایجاد ترک چوب به صورت دقیق تر

• مجاورت در محیط با رطوبت بیشتر از رطوبت چوب
• مجاورت در محیط با رطوبت کمتر از رطوبت چوب
• ایجاد انقباض و انبساط در چوب
• اشتباهات نصب

اگر در هنگام پیچ کردن چوب خشک فاصله پیچ با ابتدا یا انتهای چوب خیلی کم باشد، چوب دچار ترک و پیچش می گردد. بافت های چوب قابلیت جذب آب دارند و وقتی رطوبت محیط زیاد باشد، مولکول های آب جذب بافت چوب شده و در آن ذخیره می گردد. این امر موجب افزایش قطر بافت های چوب شده  و در نتیجه موجب ایجاد انبساط در چوب می گردد. به صورت عکس، هنگامی که رطوبت محیط کم است، مولکول های آب از بافت های چوب بخار می شوند و در چوب انقباض ایجاد می گردد و بازهم نتیجه ی آن ایجاد ترک و پیچش است. ناگفته نماند که بعد از کسب تجارب فراوان و پیشرفت صنعت چوب، ترک و پیچش در چوب با به کارگیری تکنولوژی به حداقل رسیده است.

نکات ظریف جلوگیری از ترک و پیچش چوب

• نگهداری از چوب در محیط خشک و خنک
• عدم قرارگیری چوب در معرض مستقیم باد و نورخورشید
• رنگ آمیزی ابتدا و انتهای الوار جهت جلوگیری از تبخیر سریع رطوبت
• استفاده از پیچ به جای میخ
• استفاده از تیغ تیز در هنگام برش الوارها
• عدم قرارگیری چوب در مجاورت حرارت مستقیم جهت خشک کردن آن
• رنگ آمیزی چوب بعد از نصب

مهمترین نکته در مورد ترک چوب

در صورت ایجاد ترک در چوب، با روش های بسیار ساده امکان تعمیر آن وجود دارد که تمام نگرانی های آن را رفع می کند، دقیقا برعکس سایر متریال های ساختمانی که در صورت شکستگی، زنگ زدگی و … امکان تعمیر آن ها وجود ندارد.